جایگاه علمی جمهوری اسلامی ایران در فناوری های نسل چهارم صنعت

به گزارش روابط عمومی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC  گفت: انقلاب صنعتی چهارم را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات در دهه‌های اخیر قلمداد کرد که می‌تواند مزایای زیادی را برای کسب و کارها، صنایع و افراد جامعه داشته باشد. این انقلاب صنعتی مبتنی بر هوشمندسازی است و به همین علت نیز تجهیزات هوشمند و فناوری هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، چاپ سه بعدی، فناوری های ارتباطی نسل جدید( (5G، رباتیک، کلان داده، بلاک چین ها و فناوری پهپاد حرف اول را در این انقلاب صنعتی می‌زنند. انقلاب صنعتی چهارم یک واقعیت در حال ظهور است که منشا تغییرات فراوانی در حوزه‌های حکمرانی دولتی و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی و آموزشی خواهد شد. در چنین ساختاری ماهیت و هویت دولت-ملت تغییر اساسی خواهد یافت.

فاضل زاده افزود: در چنین انقلابی، فناوری های نسل چهارم صنعت سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سندهای مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند. در بیان ارزیابی و تحلیل وضعیت پژوهش و فناوری ایران، علی‌رغم وجود ظرفیت‌های اساسی در بخش آموزش، پژوهش و فناوری کشور، متاسفانه در بخش صنعت ضعف هایی وجود دارد که نشانگر آن است که ارتباط تعاملی، تناسبی و توازنی بین نظام‌های تولید علم و دانش و فناوری و نظام‌های تولید صنعتی در کشور ناهماهنگ است. با توجه به مطالب ذکر شده، بررسی و تحلیل جایگاه علمی در فناوری های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو جهانی و اسلامی در بازه زمانی 10 ساله اهمیت زیادی دارد، اگر چه جمهوری اسلامی ایران در بعضی از حوزه های فناوری های نسل چهارم از لحاظ توسعه فناوری و محصول وضعیت مناسب تری دارد، ولی به دلیل بعضی از محدودیت ها تولیدات علمی کمتری در عرصه بین المللی انتشار یافته است.

رئیس موسسه ISC افزود: جدول شماره 1، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو جهانی در فناوری های نسل چهارم صنعت را براساس داده های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می دهد.

جدول 1. جایگاه علمی، فناوری های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو جهان در بازه زمانی 2022-2013

وی خاطر نشان کرد: جدول شماره 2، جایگاه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو اسلامی در فناوری های نسل چهارم صنعت را براساس داده های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می دهد. جمهوری اسلامی ایران در حوزه هوش مصنوعی رتبه اول، حوزه اینترنت اشیاء رتبه چهارم، حوزه چاپ سه بعدی رتبه دوم، حوزه فناوری های ارتباطی نسل جدید (5G) رتبه پنجم، حوزه رباتیک رتبه دوم، حوزه کلان داده رتبه پنجم، حوزه بلاک چین ها رتبه هشتم و حوزه فناوری پهپاد رتبه هفتم را در بین کشورهای اسلامی دارد.

جدول 2. جایگاه علمی، فناوری های نسل چهارم صنعت کشورهای پیشرو اسلامی در بازه زمانی 2022-2013

فافاضل زاده گفت: براساس جدول شماره 3، بیشترین تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در فناوری های نسل چهارم صنعت را در بازه زمانی ده ساله 2022-2013 ، مربوط به هوش مصنوعی با 2638 مدرک می باشد. در دهه اخیر، ایران در زمینه‌ی هوش مصنوعی به  رتبه 14 دست یافته است. همچنین بررسی داده ها نشان می دهد تعداد تولیدات علمی هوش مصنوعی در پنج سال اخیر بهبود داشته و از 157 مدرک در سال 2018 به 577 مدرک در سال 2022 رسیده است. بعد از هوش مصنوعی بیشترین تولیدات علمی مربوط به رباتیک با 1596 مدرک و اینترنت اشیاء با 1270 مدرک می‌شد. کمترین تولیدات علمی در بازه زمانی ده ساله در فناوری های نسل چهارم صنعت، مربوط به بلاک چین ها با 7 مدرک می باشد.

جدول 3. جایگاه و تولیدات علمی در فناوری های نسل چهارم صنعت جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی 2022-2013

وی ادامه داد: براساس جدول شماره 4، بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ده ساله اخیر در بخش هوش مصنوعی، مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است. در اینترنت اشیاء، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در چاپ سه بعدی، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه تربیت مدرس؛ در فناوری های ارتباطی نسل جدید (5G)، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در رباتیک، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در کلان داده،، دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه صنعتی شریف؛ در بلاک چین ها، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر و دانشگاه فردوسی مشهد و در فناوری پهپاد، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و  دانشگاه صنعتی شریف بوده است.

جدول 4. وضعیت و رتبه دانشگاه های کشور در فناوری های نسل چهارم صنعت