آسیب شناسی و راهکارهای تقویت انتشارات علوم انسانی در سطح بین المللی

به گزارش روابط عمومی موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، شانزدهمین جلسه شورای راهبری مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) با حضور حجت الاسلام و المسلمین  دکتر خسرو پناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس شورا، دکتر علی آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت و همچنین دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دبیر شورا و سایر اعضای حقوقی و حقیقی شورای سیاست‌گذاری و راهبری مؤسسه ISC در تاریخ 27 آبان 1402 در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، دکتر زلفی گل ضمن خوش آمد و خیر مقدم به تمامی حاضرین گفت: اعضای شورای سیاست‌گذاری و راهبری مؤسسه ISC، معدن تجربه و دارای سوابق درخشان مدیریت و راهبری در سطح کشور هستند و این شورا جزو شوراهای راهبری استثنایی مؤسسه از زمان ایجاد آن می باشد و امید است با استفاده از رهنمودهای اعضا، مؤسسه ISC در تحقق اهداف خود گام های سریعتری بردارد.

زلفی گل افزود: این موسسه مغز و قلب علم و فناوری ایران و جهان اسلام است و هر چقدر از این موسسه حمایت کنیم کم است و جا برای حمایت بیشتر دارد. در دوره جدید مدیریت این موسسه،  شاهد هستیم مدیر جدید به صورت شبانه روزی برای توسعه این موسسه و معرفی فعالیت‌های آن وقت می‌گذارد و برای معرفی چهره به چهره ظرفیت‌های موسسه به دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور سفر می‌کند.

وی اظهار داشت: در حوزه علوم انسانی میزان انتشارات بین المللی نسبت به سایر حوزه های علمی پایین است که این امر نیازمند آسیب شناسی و ایجاد مشوق های لازم جهت تقویت انتشارات بین المللی در حوزه علوم انسانی است.

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی  بر ضرورت نظام ایده ها و نیازها (نان) تأکید کرد و گفت: مؤسسه ISC دو نقش پسینی و پیشینی دارد. بدین شکل که نقش پسینی آن همان نمایه سازی نشریات است، اما نقش پیشینی که در راستای ارتقا و تقویت نظام علم و فناوری کشور است از طریق سکوهای علم و فناوری که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده است به ISC واگذار شده است.

دکتر عباس علی آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت در این نشست گفت: در برنامه های راهبردی بخش صنعت، معدن و تجارت بر توسعه صنعت دانش بنیان صادرات محور تأکید ویژه ای شده است که در همین راستا نظام ایده ها و نیازها به عنوان پل ارتباطی صنعت و دانشگاه می تواند نقش موثری را ایفا کند. تا زمانی که ظرفیت های دانش خود را متوجه صنایع نکنیم، نمیتوانیم اثربخشی آن را پیگیری کنیم.

در این جلسه، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس موسسه ISC و دبیر شورای سیاست‌گذاری و راهبری مؤسسه گزارشی از فعالیت‌ها و عملکرد این مؤسسه را ارائه کرد. 

وی در این گزارش به بیان رصد و پایش وضعیت علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران و کشورهای پیشرو اسلامی و همچنین تعداد پژوهشگران پراستناد برتر و میزان تولیدات علمی پرداخت.

 رییس ISC تصریح کرد: در جلسات مختلف مؤسسه ISC با دانشگاه های کشور، نقاط ضعف و قوت آنها و همچنین شاخص های کمی و کیفی که برای رتبه بندی مدنظر قرار می گیرد، به آنها اطلاع رسانی می شود.

در همین راستا، به منظور توسعه نظام رتبه بندی ملی ایران، مقرر شد « نظام رتبه بندی ملی ایران» که شامل دانشگاه ها، مراکز آموزش عالی، مؤسسات پژوهشی و پارک های علم و فناوری وابسته به وزارت عتف، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی و موسسات اجرایی دولتی و غیر انتفائی است توسط موسسه ISC طراحی و اجرایی شود.

رئیس مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در ادامه سخنان خود در خصوص ارزیابی و سطح بندی نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه کلاریویت آنالیتیکس اظهار داشت: در حال حاضر تعداد 86 نشریه از وزارت عتف، تعداد 101 نشریه از وزارت بهداشت، تعداد 16 نشریه از دانشگاه آزاد و تعداد 7 نشریه از سایر سازمان ها در این پایگاه نمایه شده است.

وی ادامه داد: نشریات بسیار متنوعی در کشور وجود دارد و با توجه به ضرورت استاندارد سازی فرآیندهای اصلی مدیریت دریافت، داوری، پذیرش مقالات در نشریات ISC جهت سردبیران، داوران و نویسندگان و در راستای تسریع و تسهیل فرآیندهای ارزیابی، نمایه سازی و رتبه بندی نشریات، ایجاد و راه اندازی «نظام یکپارچه مدیریت نشریات علمی ISC» توسط مؤسسه ISC بسیار ضروری و لازم است که از این پس یک درگاه پذیرش نشریات علمی را خواهیم داشت تا بر اساس استانداردها غربال سازی شوند.

رئیس مؤسسه ISC در ادامه درخصوص تعاملات این مؤسسه در سطح بین الملل اظهار داشت: توسعه ارتباطات و تعاملات در راستای تحقق مرجعیت دیپلماسی علمی و فناوری برای این مؤسسه امری بدیهی می باشد چون این مؤسسه علاوه بر کشور جمهوری اسلامی ایران، رصد و پایش علم و فناوری و همچنین رتبه بندی دانشگاه های 57 کشور اسلامی را نیز بر عهده دارد. بدین منظور، مقرر شد وزارت امور خارجه همکاری موثر و تعامل لازم با موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) به منظور فراهم شدن مسیر تحقق دیپلماسی علمی و فناوری با اولویت کشورهای اسلامی داشته باشد.

در این خصوص دکتر عباس صدری مدیر دفتر منطقه ای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی (آیسسکو) در جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: مؤسسه ISC با توجه به نقش بین المللی مهمی که بین 57 کشور اسلامی دارد باید حضور خود را در مجمع عمومی ایسسکو تقویت کند و حضور یابد.

دبیر شورای سیاست‌گذاری و راهبری مؤسسه ISC گفت: یکی دیگر از مواردی که در بحث تعاملات این مؤسسه مطرح است تعیین نمایندگان کمیته اجرایی کشورهای اسلامی می باشد که احکام آنها توسط وزیر علوم، تحقیقات و فناوری صادر خواهد شد.

 در این جلسه مقرر شد «نظام رتبه بندی اثربخشی پژوهش و فناوری ISC» بررسی و مطالعه شود. این امر در راستای رصد و پایش اثر بخشی  برون داد های پژوهشی و فناوری با توجه به اولویت ها و نیاز ها  و در جهت حل مشکلات  کشور  و مطابق با  ابر روندها و چالش های کشورهای اسلامی  با عنایت  به فرهنگ و آموزه های قرآنی و تمدن اسلامی می باشد.

دکتر محمد مهدی نژاد نوری معاون علوم و تحقیقات ستاد کل نیروهای مسلح در خصوص اثربخشی پژوهش و فناوری گفت: ضمن تاکید بررسی شاخص های اثربخشی بدین منظور باید به خروجی ها در جامعه هدف نیز توجه شود. بعضی از پروژه ها و تحقیقات اجرای آن زمان بر است و برای بررسی اثربخشی این تحقیقات باید معیار زمان را در نظر گرفت.

دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: از حدود 1500 نشریه نمایه شده در وزارت عتف، تعداد 880 نشریه در حوزه علوم انسانی است که ظرفیت بسیار مناسبی ایجاد شده است و نیازمند این است که در حوزه انتشارات و نمایه های بین المللی نیز این نشریات تقویت شوند. مخصوصا در حوزه ترویج و انتشار معارف علوم انسانی اسلامی بسیار کم کاری شده است و باید بیش از این در این راستا فعالیت کرد.

دکتر علی اکبر صبوری استاد ممتاز دانشگاه تهران گفت: در دنیا به ازای هر مقاله در حوزه علوم انسانی، تعداد 4 مقاله در حوزه علوم اجتماعی  و 25 مقاله در سایر حوزه های علوم وجود دارد ولی در ایران این نسبت به صورت 1 به 16 و 186 است که نشان می دهد تعداد مقالات در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در کشور ما بسیار پایین است.

وی ادامه داد: به منظور حل این مشکل، یک راه حل انتشار مجلات به زبان انگلیسی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است.

دکتر منصور کبگانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بر لزوم یکپارچه سازی فرایند داوری و انتشار نشریات تأکید کرد و افزود: باید جایگاه مقالات ISC در آیین نامه ارتقا افزایش یابد.

دکتر حسین نادری منش رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس و عضو حقیقی شورا بر جایگاه رفیع موسسه در سطح کشور و کشورهای اسلامی تأکید نمود و افزود: این موسسه بعنوان پایگاه داده های علم و فناوری می تواند چراغ راهی برای مراجع سیاسگذاران و بازیگران حوزه علم و فناوری باشد.

دکتر پناهی معاون پژوهشی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی گفت: وزارت بهداشت آمادگی همکاری همه جانبه با موسسه ISC  را دارد.

دکتر سجاد محمدعلی‌نژاد معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در کارگروه صنعت دانش بنیان نیازهای مسئله محور جمع بندی شده و نیازهای بالای 5 سال به صورت پایان نامه و نیازهای کوتاه مدت در قالب شرکت های دانش بنیان برطرف شود. این فرایند از طریق سامانه نان انجام می پذیرد.