ایران جایگاه دوم دنیا از لحاظ رشد دیپلماسی علمی را کسب کرد/ افزایش شتاب دیپلماسی علمی

در مراسم تجلیل از پژوهشگران دانشگاه سمنان اعلام شد:

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) که در مراسم تقدیر از پژوهشگران دانشگاه سمنان بمناسبت هفته پژوهش و فناوری در تاریخ 22 آذر 1400 شرکت نموده بود، درخصوص راهبردها و راهکارهای بین المللی شدن دانشگاه های کشور سخنرانی کرد.

در این مراسم، دکتر مسعود نصیری زرندی ریاست دانشگاه سمنان نیز ضمن تبریک هفته پژوهش و فناوری، به اهداف و برنامه های دانشگاه درخصوص ارتقای جایگاه این دانشگاه در رتبه بندی های بین المللی پرداخت گفت: لزوم برنامه ریزی برای کسب رتبه ی مطلوب و حضور مستمر در نظام های رتبه بندی معتبر بین المللی و ملی شانگ های، سایمگو، لایدن، تایمز، QS و ISC از مهمترین اهداف این دانشگاه است. وی سپس به معرفی جایگاه این دانشگاه در رتبه بندی های مختف در سال های پیش پرداخت.

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در این مراسم گفت: اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی بین المللی اسکوپوس نشان می دهد که در سال 2021 سهم مشارکت بین المللی در فعالیت های پژوهشی در قالب انتشار مقالات و مستندات علمی و بعبارت دیگر دیپلماسی علمی کشور از ابتدای سال 2021 تاکنون بیش از 34% و بالاترین میزان در طول 20 سال اخیر رسیده است. هرچند اطلاعات در سال 2021 هنوز تکمیل نشده است، همچنین در مقایسه سال  2020 با سال 2019  مشخص می شود که جمهوری اسلامی ایران با 12.5% رشد و با اختلاف 0.14% با هند جایگاه دوم دنیا از لحاظ رشد دیپلماسی علمی دنیا را کسب کرده است. کشور مالزی با رشد 12 درصد در جایگاه سوم و کشورهای تایوان و ترکیه به ترتیب در جایگاه بعد قرار دارند.

وی ادامه داد: گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها از جمله سیاست های کلی علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است. مشارکت علمی زمینه را برای دیپلماسی علمی باز می کند. یک پژوهش می تواند حاصل فعالیت یک پژوهشگر یا مشارکت علمی چند پژوهشگر از یک کشور یا بیش از یک کشور باشد. در صورتی که دو یا چند پژوهشگر از کشورهای مختلف بر روی یک پروژه تحقیقاتی مشترک فعالیت کنند آنگاه یک تعامل علمی در سطح بین المللی رخ داده است که غالباً با هدف گسترش مرزهای دانش صورت می پذیرد.

دهقانی اظهار داشت: در سال 2011 سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل مقالات کشور حدود 16.5% بود. این رقم در سال 2016 به 19.7% و در سال های بعد به تدریج افزایش یافت به طوری که  در سال 2018 به 24% و در سال های 2019، 2020 و 2021 به ترتیب به 27.2%، 30.5% و 34.2% افزایش یافته است.

رییس ISC گفت: در دیپلماسی علمی، دو کشور ایران و هند تقریباً رشد نزدیکی را تجربه کرده اند به نحوی که اگر رقم رشد را به بالا گرد کنیم عدد 13% برای هر دو ذکر خواهد شد. بعبارت دیگر، تفاوت ایران و هند از لحاظ رشد دیپلماسی علمی ناچیز است، هر چند این دو کشور از لحاظ تعداد مقالات منتشر شده در یک سطح نیستند. بعد از ایران و هند کشور مالزی و تایوان هر کدام تقریباً با 12% رشد در دیپلماسی علم در جایگاه های بعدی قرار گرفته اند. ترکیه نیز در دیپلماسی علمی در زمره کشورهای برتر است. این کشور با 10% رشد در جایگاه پنجم از لحاظ سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل مقالاتش قرار دارد. بعد از ترکیه، اندونزی، ژاپن، لهستان و کره جنوبی قرار دارند که بین 5 تا 7% رشد در مقالات با مشارکت بین الملل خود داشته اند. در بین کلیه قدرت های علمی دنیا فقط دو کشور ایتالیا و چین از لحاظ رشد دیپلماسی علم رشد منفی را تجربه کرده اند.

وی ادامه داد: با محاسبه رشد سهم مقالات منتشر شده با مشارکت بین الملل در سال 2020 نسبت به سال 2019 مشخص شد که در ایران، حوزه فنی و مهندسی با 18% بیشترین میزان رشد را داشته است. بعد از آن حوزه علوم انسانی قرار دارد که 17% رشد را تجربه کرده است. در جایگاه سوم علوم پزشکی قرار دارد که رشد این حوزه برابر با 13% بوده است. حوزه علوم پایه با 12% و حوزه علوم اجتماعی با 11% و سپس حوزه علوم کشاورزی با 8% در جایگاههای بعدی قرار گرفته اند.

دهقانی افزود: در سال 2020 علوم فنی و مهندسی و علوم پایه 34% از مقالاتشان به صورت مشارکت بین الملل منتشر شده است. این دو حوزه موضوعی بالاترین سهم را در بین حوزه های موضوعی به خود اختصاص داده اند. بعد از این دو حوزه، حوزه های موضوعی علوم اجتماعی و کشاورزی با 31% در جایگاه بعدی قرار دارند. علوم پزشکی با 25% و علوم انسانی با 19% در مکان های بعدی قرار دارند.

دهقانی گفت: هر چند رشد مشارکت پژوهشگران کشور با سایر کشورها در سال های اخیر خود به پیشتوانه فعالیت ها و برنامه ریزهای مختلف صورت گرفته است، اما استفاده از پتانسیل ایجاد شده به واسطه همکاری پژوهشگران کشور با سایر کشورها مقوله ای است که خود نیاز به برنامه جداگانه ای دارد. اهمیت این مسئله مبتنی بر سند سیاست های کلان علم و فناوری که بر گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها و مراکز علمی و فنی معتبر منطقه‌ای و جهانی بویژه جهان اسلام همراه با تحکیم استقلال کشور تاکید دارد قابل تبیین است.

در پایان مراسم نیز گزارش وضعیت این دانشگاه و شاخص های علمی آن و نیز پژوهشگران 1 درصد برتر این دانشگاه توسط دکتر دهقانی معرفی شدند. در سال 1400 تعداد 7 نفر پژوهشگر یک درصد برتر در دانشگاه سمنان شناسایی و معرفی شده بودند.