وجود پتانسیل گسترده برای همکاری در حوزه‌های رصد و نمایه‌سازی نشریات و تأمین مدارک علمی

به گزارش اداره روابط‌عمومی و همکاری‌های علمی بین‌المللی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، هیئت ISC مرکب از پروفسور سیداحمد فاضل‌زاده، رئیس، و دکتر محمد رضا فلاحتی قدیمی فومنی، مدیر اداره همکاری‌های علمی بین‌المللی، در سالن جلسات مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه با پروفسور مهمت میرات ساتوغلو، رئیس این مرکز و مدیران و اعضاء هیئت‌رئیسه آن دیدار کردند.

این جلسه که با همراهی پروفسور تونجای دوگراوغلو، عضو محترم کمیته اجرایی ISC از کشور ترکیه به انجام رسید، اقدامی دیگر در دور جدید سلسله اقدامات ISC برای گسترش تعاملات علمی، 

پژوهشی، فناوری و نوآوری با مراکز تحقیقاتی، اطلاع‌رسانی و علم‌سنجی مطرح جهان اسلام بوده است.

در این جلسه ابتدا پروفسور تونجای به معرفی مختصر ISC و مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه پرداخت و گفت: «بین این دو سازمان از نظر وظایف مشابهت‌های زیادی وجود دارد و تردید ندارم که گفت‌وگوهای امروز می‌تواند برای هر دو طرف مفید، سازنده و آموزنده باشد».

سپس، پروفسور مهمت میرات ساتوغلو، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه به میهمانان خیرمقدم گفت. رئیس ISC نیز زلزله ویرانگر در ترکیه را که به از دست رفتن جان انسان‌های بسیار و خسارات مالی گسترده منجر شد، به حاضران در جلسه، دولت و ملت ترکیه تسلیت گفت.

سپس رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه به معرفی تاریخچه، وظایف و خدمات این مرکز پرداخت و گفت: «سابقه تأسیس این سازمان به سال 1963 باز می‌گردد و به زودی جشن 60 سالگی آن برگزار خواهد شد. این سازمان، سازمانی پیشرو برای مدیریت، تأمین مالی، انجام و رصد پژوهش و نشر علم در ترکیه و در واقع قلب نشر و توزیع و پشتیبانی پژوهش در کشور ترکیه است. در مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه تمرکز بسیار زیادی بر روی فناوری اطلاعات و خدمات برخط وجود دارد و بر این اساس اطلاعات علمی در اختیار جامعه علمی ترکیه قرار می‌گیرد».

پروفسور ساتوغلو در خصوص مخاطبان سازمان گفت: «در مجموع 5500 محقق از 120 مؤسسه داخل و خارج از ترکیه به این مرکز متصل‌اند و پژوهش‌های مختلفی را در تعامل با 20 مؤسسه وابسته به انجام رسانده و از امکانات و منابع علمی موجود در این سازمان به صورت رایگان و برخط استفاده می‌کنند. برای نمونه، در یکی از این 20 مؤسسه، با نام مؤسسه تحقیقات فضایی، ماهواره تولید می‌شود. در آینده نزدیک ماهواره جدید این مؤسسه در مدار زمین قرار خواهد گرفت. ایجاد یک رصدخانه در آنتالیا نیز در تحقیقات فضایی بسیار مفید بوده است».

وی ادامه داد: «در خصوص ایجاد مرکز اسناد، که با نام مرکز اطلاع‌رسانی کاهیت آرف شناخته می‌شود، نیز فعالیت آن از سال 1967 آغاز شد و مبنای کار آن بر روی ایجاد بخش مجموعه‌سازی، نشریات و اعمال سیاست دسترسی آزاد در این منابع بوده است. از سال 2004 نیز در بخش فناوری اطلاعات، خدمت فضای ابری با سرعت و عملکرد بالا را ایجاد کردیم که اعضاء ما به صورت رایگان از این امکانات سروری استفاده می‌کنند. در حقیقت، در سال 1996 منابع مکتوب را از شورای آموزش عالی ترکیه اخذ کردیم اما در سال 2006 به سمت خدمات برخط تغییر جهت دادیم و در سال 2013 با اهدای منابع مکتوب به کتابخانه‌های تحقیقاتی، بر روی خدمات برخط تمرکز کردیم».

پروفسور ساتوغلو در ادامه افزود: «در سال 2019 نیز برنامه رصد و پایش نشریات را دنبال کردیم. به عبارت دیگر، ارزیابی ما از نشریات مورد استفاده تمامی نهادهای کشور ترکیه قرار می‌گیرد و تنها مرجع قابل قبول در این زمینه است. تنها آن دسته از نشریاتی که بتوانند فرایند ثبت در این مرکز را با موفقیت به اتمام برسانند می‌توانند از بودجه و پشتیبانی مالی ما برخوردار شوند. البته ما به عنوان نقطه شروع به سراغ نشریات نمی‌رویم و فقط نشریاتی را که درخواست می‌دهند رصد و تحلیل می‌کنیم. نکته دیگر این است که نشریاتی را که پس از ثبت معیارهایی را از دست بدهند بلافاصله حذف نکرده و با ارسال گزارش محرمانه و اعلام نقاط ضعف برای رفع آن موارد پیگیری می‌کنیم». وی ادامه داد: «همچنین در برنامه‌ای دیگر به نشریات نمایه‌شده کمک می‌کنیم تا در WoS و Scopus نیز نمایه شوند و در واقع تا ثبت در آن دو نمایه همراه آنها خواهیم بود. در حال حاضر از مجموع 3000 نشریه علمی ترکیه، 2279 مورد از آنها در پارک نشریات ما حضور دارند. شرط حضور نشریه در پارک نشریات دارا بودن دسترسی آزاد است و از این تعداد 1500 مورد در نمایه ترکیه وجود دارند. با توجه به برنامه کیفی ارزیابی نشریات، مجلات یا در این مرکز نمایه می‌شوند و یا نمایه نمی‌شوند و از دسته‌بندی‌های مختلف و سطوح مختلف اعتبار برای نشریات استفاده نمی‌کنیم. پیرو همین سیاست کیفی‌سازی، در طی 4 سال گذشته حتی یک نشریه هم به خاطر انحراف یا ... به کمیته اخلاقی نشر علمی ترکیه معرفی نشده است». 

وی در خصوص حجم استفاده‌ و بازدیدکنندگان وبگاه سازمان اظهار کرد: «تقریباً برای هر فرایند علمی در ترکیه، مراجعه به وبگاه این مرکز ضرورت دارد به‌گونه‌ای که در هر سال به وبگاه سازمان بیش از 176 میلیون بار مراجعه می‌شود و این نشان‌دهنده جایگاه و مقبولیت محتوا و خدمات این سازمان است».

 سپس پروفسور فاضل‌زاده، رئیس ISC، ضمن قدردانی از گزارش جامع ریاست مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه، به معرفی خدمات، پایگاه‌‌ها و سامانه‌های ISC پرداخت و گفت: «ISC دارای طیف وسیعی از خدمات است. بخشی از این خدمات به سامانه‌های علم‌سنجی، رتبه‌بندی، ارزیابی نشریات و ... مربوط می‌شود و بخش دیگر به تأمین اطلاعات و مدارک علمی مورد نیاز اساتید، محققان و دانشجویان مربوط است. با توجه به اشتراک وظیفه تأمین مدرک، آمادگی داریم تا اتصال IP-Based به منابع اطلاعات علمی تمام‌متن فارسی خود شامل مقالات نشریات، مقالات کنفرانس‌ها و ... را برای مرکز اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی علمی ترکیه به انجام برسانیم تا از طریق شما تمامی مخاطبان داخل و خارج ترکیه بتوانند از این اطلاعت تمام متن استفاده نمایند. ضمناً برای قراردادن لینک وبگاه شما در وبگاه ما آمادگی وجود دارد و خوش‌حال می‌شویم لینک وبگاه ما نیز در صفحه اصلی مرکز شما قرار گیرد».

رئیس ISC ادامه داد: «ما بر اساس وظایف ترسیم‌شده خود نسبت به برگزاری کارگاه‌های آموزشی ارتقاء اثربخشی علم، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، آشنایی با خدمات ISC و نیز ارتقاء جایگاه نشریات اقدام می‌کنیم و برای برگزاری این کارگاه‌ها با همکاری شما برای مخاطبان کشور ترکیه و در سطح عام‌تر کشورهای منطقه دی-هشت و کشورهای اسلامی و محیط بین‌الملل آمادگی کامل وجود دارد».

پروفسور فاضل‌زاده ادامه داد: «گفت‌وگو درخصوص شاخص‌ها و سنجه‌های ارزیابی نشریات نیز موضوع دیگری است که می‌توانیم در مورد آن همکاری داشته باشیم. به عبارت دیگر، نمایه نشریات در ISC می‌تواند از طریق پالایش اولیه در مرکز شما صورت بپذیرد. ضمناً به دلیل وجود سامانه DOR می‌توانیم برای تمامی نشریات ثبت‌شده در مرکز شما کد DOR را تخصیص دهیم که برای انجام این کار و فرایند تخصیص کد DOR نیاز به یک کارگاه آموزشی وجود دارد. علاوه بر این برای جلوگیری از هرز رفتن پژوهش‌های محققان می‌توانیم دسترسی به سامانه نشریات کم‌اعتبار و جعلی را در اختیار شما قرار دهیم تا نویسندگان مقالات علمی قبل از انتخاب نشریه با مراجعه به این سامانه از عدم وجود آن نشریه در فهرست نشریات کم اعتبار یا جعلی مطلع شوند».

رئیس ISC ادامه داد: «برای مبادله منابع کتابخانه‌ای و راه‌اندازی نظام امانت بین‌کتابخانه‌ای نیز آماده‌ایم ضمن آنکه به دلیل وجود گروه‌های پژوهشی مختلف، امکان همکاری بین اعضاء هیئت‌علمی در گروه‌های مختلف در قالب فعالیت‌های مشترک و طرح‌ها و دوره‌های آموزشی نیز وجود خواهد داشت.

پروفسور فاضل‌زاده اظهار کرد: «همچنین در راستای توسعه و گسترش همکاری‌ در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، نظام ایده‌ها و نیازها را به صورت آزمایشی برای جمهوری اسلامی ایران انجام داده‌ایم که در دیدار ما با دبیرکل دی-هشت و پیرو استقبال ایشان، مقرر شد این سامانه برای منطقه کشورهای دی-هشت نیز در قالب یک طرح تحقیقاتی به انجام برسد. در این نظام، بین ایده و نیاز و همچنین محققان، صنایع، پارک ها و دانشگاه ها ارتباط مؤثر و بهینه ایجاد می‌شود».

وی در پایان ضمن دعوت از پروفسور ساتوغلو برای سفر به شیراز و بازدید از ISC ابراز امیدواری کرد موارد مطرح‌شده در قالب تفاهم‌نامه همکاری تنظیم و در آینده نزدیک به امضاء دو طرف برسد.

در خاتمه پروفسور ساتوغلو نیز اظهار داشت: «تردیدی نیست که بین دو سازمان بسترهای متعددی برای همکاری وجود دارد و با اولویت برای فعال‌سازی این همکاری‌ها به‌خصوص در حوزه تأمین و مبادله مدرک و نیز نمایه‌سازی و اعتبارسنجی نشریات اقدام خواهیم کرد».