گزارش تحلیلی سامانه نماگر کووید-۱۹ ISC در دنیا و ایران-دی ۱۴۰۰

به گزارش روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر دهقانی رییس ISC گفت: اطلاعات مستخرج از سامانه نماگرکووید-19  (ISC COVID-19 Visualizer) نشان می دهد که جمعیت بیماران جدید کشور از 232 هزار نفر در آبان به 98 هزار نفر در آذر و به 60 هزار نفر در دی کاهش یافته و بدین ترتیب کل جمعیت بیمار در کشور تا آخر دی به بیش از 6 میلیون و 236 هزار نفر رسیده است. این در حالی است که  میزان  بیماران جدید در دنیا در آذر از 18 میلیون نفر به  66 میلیون نفر (بیش از 3.5 برابر) در دی ماه افزایش یافته و در نتیجه میزان کل بیماران در دنیا تا آخر دی به بیش  از 343 میلیون نفر رسیده است.

دهقانی اظهار داشت: خوشبختانه روند کاهشی میزان متوسط رشد روزانه بیماری کشور ادامه یافته به طوری که متوسط رشد روزانه بیماری در آبان 0.14 درصد، آذر  0.06 درصد و در دی ماه به 0.04 درصد یعنی کمترین میزان از ابتدای شیوع بیماری در کشور رسیده و با این متوسط رشد روزانه بیماری در میان کشورهای همزمان (13 کشور همزمان در انتشار کووید -19: چین، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایران، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا) در آخر جدول قرار گرفته است.

لازم به ذکر است، کشورهای فرانسه با 1.97 درصد، ایتالیا با 1.85 درصد و اسپانیا با 1.55 درصد بیشترین میزان متوسط رشد روزانه بیماری را در میان کشورهای همزمان داشته اند. ضمنا میزان متوسط رشد بیماری دنیا در آبان 0.19 بود که در آذر به 0.24 درصد و در دی به 0.73 درصد افزایش یافته است.

وی افزود: بررسی ها حاکی از آن است که ایران در میان کشورهای با جمعیت بیش از 2 میلیون بیمار از نظر متوسط رشد روزانه بیماری در دی ماه نیز در جایگاه آخر قرار گرفته است. کشورهای استرالیا با 7.1 درصد، فرانسه با 1.97 درصد، ایتالیا با 1.85 درصد، پرتغال با 1.73 و اسپانیا با 1.55 درصد در صدر این کشورها قرار دارند. به طور کلی آمریکا و تقریبا همه کشورهای اروپایی شاهد رشد مجدد بیماری در دو ماه اخیر بوده اند و این کشورها از نظر افزایش میزان بیماری و حتی فوتی در صدر کشورهای دنیا قرار گرفته اند. به گونه ای که افزایش سه برابری جمعیت بیماری دنیا در دی ماه عمدتا بدلیل رشد ناگهانی بیماری در آمریکا و اروپا بوده است.

رییس ISC در ادامه گفت: آمار فوتی ایران در آبان به 4028 نفر، آذر 2211 نفر و در دی ماه به 985 نفر کاهش یافته و در میان کشورهای همزمان در انتهای جدول قرار گرفته است. بر این اساس، تا پایان دی کل جمعیت فوتی کشور به 132 هزار و 152 نفر رسیده است. همچنین نرخ متوسط رشد فوتی روزانه کشور در آبان 0.11 درصد، آذر 0.06 درصد و در دی به 0.03 درصد کاهش یافته است. میزان رشد متوسط فوتی روزانه کشورهای روسیه 0.27 درصد، کانادا 0.23 درصد و آلمان 0.22 درصد بوده و به ترتیب در ردیف های اول الی سوم کشورهای همزمان قرار دارند. میزان متوسط نرخ رشد فوتی دنیا در آذر 0.14 درصد بود که در دی به 0.13 درصد کاهش یافته است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که در دی ماه ایران در میان همه کشورهای دنیا با بیش از 2 میلیون بیمار (31 کشور)، دارای کمترین متوسط نرخ رشد روزانه فوتی بوده و در انتهای جدول این کشورها قرار دارد. جهت اطلاع در دی ماه کشور استرالیا با متوسط نرخ رشد روزانه فوتی 1 درصد، ویتنام 0.63 درصد و لهستان با 0.39 درصد به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم دنیا قرار دارند.

           دهقانی گفت: نتیجه بررسی ها نشان می دهد که در مقایسه با کشورهای دنیا، جمهوری اسلامی ایران در چند ماه اخیر و بخصوص دی ماه در تمام شاخص های مورد نظر در مقابله با بیماری در شرایط مناسبی قرار دارد و امید است با تداوم واکسیناسیون و نیز رعایت شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها شاهد کاهش پایدار شرایط کنترل بیماری باشیم.

الف- بررسی آمار شیوع بیماری

رییس ISC گفت: نتایج و آمار سامانه کووید-19 به همراه تحلیل های مقایسه ای وضعیت بیماری در کشور و دنیا در ادامه آمده است. روند آمار انتشار بیماری در کشورهای همزمان با جمعیت بیماران کمتر از 10 میلیون نفر برای یکسال کامل در نمودار 1 نشان داده شده است. در این نمودار محور افقی بیانگر روز و از اول بهمن 99 تا اول بهمن 1400 و محور عمودی جمعیت بیمار می باشد. همان طور که در نمودار 1 نشان داده شده است کشورهای همزمان با جمعیت بیمار کمتر از 10 میلیون نفر تا اول بهمن 1400 به ترتیب صعودی عبارت از ایتالیا، اسپانیا، آلمان، ایران، کانادا، پاکستان و چین بوده است. ضمنا 6 کشور دیگر از جمله آمریکا، برزیل، روسیه، فرانسه، انگلیس و ترکیه دارای جمعیت بیمار بالای 10 میلیون هستند که در این نمودار ظاهر نشده‌اند. جهش شیب بسیار زیاد و ناگهانی کشورهای ایتالیا، اسپانیا، آلمان و حتی کانادا کاملا مشهود است.

بررسی نمودار 1 نشان می‌دهد که در مقایسه با سایر کشورها، روند شیب ایران از آبان و آذر به صورت کاهشی بوده و عملا در دی ماه به صورت ثابت ادامه یافته و امید است این روند در آینده ادامه داشته باشد.

دهقانی در ادامه گفت: به منظور بررسی دقیق تر، آمار کل بیماران و آمار بیماران جدید در سه ماه آبان، آذر و دی در سال  1400 برای کشورهای همزمان در جدول 1 نشان داده شده است. همانطورکه ملاحظه می شود تعداد بیماران جدید در آمریکا در آذر از 3 میلیون و 661 هزار نفر، به 6 برابر یعنی  18 میلیون و 291 هزار نفر در دی ماه افزایش یافته است. این افزایش تعداد بیماران برای همه کشورها بجز روسیه و ایران مشاهده می شود. تعداد بیماران جدید فرانسه از 1 میلیون و 298 هزار نفر به بیش از 6 میلیون و 886 هزار نفر، ایتالیا و اسپانیا از حدود 500 هزار نفر به بیش از 3 میلیون نفر در دی ماه رسیده است. جهش ناگهانی میزان بیماران در این کشورها علیرغم تزریق چند دوز واکسن بسیار عجیب به نظر می‌رسد. همچنین آمار بیماران جدید دنیا در آذر 18 میلیون و 729 هزار نفر بود که در دی ماه به بیش از 66 میلیون و423 هزار نفر افزایش یافته است. این در حالی است که جمعیت بیماران جدید ایران از 98 هزار نفر در آذر به 60 هزار نفر کاهش یافته است.

نمودار 2 میزان بیماران کشور را در طول 13 ماه گذشته و در هر ماه نشان می دهد. همان طور که ملاحظه می شود بیشترین میزان افزایش آمار بیماران در مرداد برابر با 1 میلیون و 53 هزار نفر بوده که در شهریور به 800 هزار نفر، در مهر به 367 هزار نفر و در آبان به 232 هزار نفر و در آذر به 98 هزار نفر  و در دی ماه به 60 هزار نفر یعنی کمترین میزان در طول سال گذشته کاهش یافته است.

وی ادامه داد: به منظور تجزیه و تحلیل آماری بیشتر، اطلاعات مربوط به 13 کشور همزمان در طول 12 ماه گذشته (بهمن 99 الی دی 1400) در جدول 2 آمده است. این اطلاعات شامل میزان متوسط رشد روزانه بیماری در هر ماه بوده و تمام مقادیر محاسبه شده در ستون آخر (دی ماه) به ترتیب صعودی مرتب شده است.

دهقانی گفت: میزان نرخ رشد متوسط در واقع متوسط‌گیری متحرک بر روی بازه زمانی هر ماه می باشد. بدین ترتیب با مقایسه این شاخص می‌توان به عملکرد کشورها در کنترل روند انتشار بیماری و نیز مقابله با بیماری پی برد. همان طور که ملاحظه می‌شود، میزان متوسط رشد بیماری در دی ماه در کشورهای فرانسه 1.97 درصد، ایتالیا برابر با 1.85 درصد و اسپانیا 1.55 درصد بوده و به ترتیب در صدر کشورهای همزمان قرار دارند. نتایج جدول 2 نشان می دهد که متوسط نرخ رشد روزانه بیماری در دی ماه برای همه کشورها بجز ایران و روسیه افزایش چند برابری یافته است. به طور خاص میزان نرخ متوسط کشور فرانسه از 0.54 به 1.97 درصد و ایتالیا و اسپانیا از حدود 0.3 درصد به بیش از 5 برابر افزایش یافته است.

روند کاهشی نرخ متوسط رشد روزانه ایران از مرداد با 0.83 درصد، شهریور 0.52 درصد، مهر 0.22 درصد، آبان 0.14 درصد، آذر  0.06 درصد و دی به 0.04 درصد یعنی کمترین میزان ممکن در طول دو سال گذشته رسیده و ایران از این نظر در انتهای کشورهای همزمان قرار گرفته است.

ب- بررسی آمار فوتی و بهبودی

رییس ISC گفت: نمودار 3 مقایسه میزان فوتی کشورهای همزمان با میزان جمعیت فوتی بیش از 80 هزار نفر و کمتر از 200 هزار نفر (7 کشور) از اول  بهمن 99 الی اول بهمن1400 را نشان می‌دهد. همان طور که از نمودار مشاهده می شود، تا پایان دی 1400 سه کشور انگلیس، ایتالیا، ایران در صدر کشورها از نظر تعداد فوتی قرار دارند. همچنانکه از نمودار پیداست، روند افزایشی میزان فوتی ایران از اردیبهشت سال 1400 آغاز شده و آمار فوتی کشور در خردادماه از اسپانیا و سپس در مرداد از آلمان و در مهر از فرانسه بیشتر شده است. شیب روند فوتی از آبان کاهش یافته و این روند در آذر نیز ادامه یافته است. روند افزایشی میزان فوتی در کشورهای آلمان و ترکیه در آبان و آذر از نمودار مشاهده می‌شود.

وی ادامه داد: به منظور بررسی دقیق تر، آمار فوتی و بهبودی در آبان و آذر 1400 و نیز آمار کل فوتی و بهبودی تا پایان آذر برای کشورهای همزمان در جدول 3 نشان داده شده است. همانطور که ملاحظه می شود بیشترین تعداد فوتی در دی ماه مربوط به کشور آمریکا است که حدود 53 هزار نفر بوده است، این میزان در آذر 37 هزار نفر بود.

همچنین، آمار فوتی کشورهای ایتالیا، فرانسه، انگلیس، کانادا و اسپانیا در دی نسبت به آذر افزایش بین 3-2 برابری یافته است. به طور خاص میزان فوتی فرانسه از 1021 نفر به 3485 نفر در آذرماه و سپس به 6168 نفر در دی ماه افزایش یافته است. آمار فوتی ایران از شهریورماه روند کاهشی داشته است به طوری در شهریور با 16153 نفر به 6737 نفر و در آبان به  4028 نفر، در آذر به نصف این میزان یعنی 2211 نفر و در دی ماه به 985 نفر کاهش یافته است. آمار کل فوتی های دنیا تا آخر دی ماه به  5 میلیون و 593 هزار نفر رسیده است.

دهقانی گفت: علیرغم اینکه میزان بهبودی در اغلب کشورها در دی نسبت به آذر افزایش یافته ولی در ایران این میزان کاهش یافته است. همانطور که در جدول 3 مشاهده می شود میزان بهبودی در آذر 229 هزار بود که در دی ماه به 60 هزار نفر کاهش یافته است. برخی کشورها نظیر فرانسه، ایتالیا و کانادا میزان بهبودی در دی ماه نسبت به آذرماه بیش از چند برابر افزایش یافته است.

نمودار 4 میزان فوتی های جدید کشور را در هر ماه (دی 99 الی دی 1400) نشان می‌دهد. همان طور که ملاحظه می شود ایران در مردادماه 1400 با 13 هزار و 975 فوتی و در شهریور 1400 با تعداد فوتی 16153 نفر بالاترین فوتی را داشته که خوشبختانه روند کاهشی از مهر آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است به طوری که میزان فوتی  4028 نفر در آبان به  2211 نفر در آذر و به 985 نفر در دی ماه یعنی کمترین میزان در طول سال گذشته رسیده است.

جدول 4 میزان نرخ رشد متوسط روزانه فوتی 13 کشور همزمان از بهمن 99 الی دی 1400 را نشان می‌دهد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در دی ماه 1400 (ستون آخر) به ترتیب صعودی مرتب شده است. همان طور که از جدول پیداست میزان متوسط رشد روزانه فوتی دنیا در آبان  0.15 ، آذر  0.14 درصد و دی ماه به 0.13 درصدکاهش یافته است.

در دی ماه کشورهای روسیه با نرخ متوسط رشد فوتی روزانه 0.27 درصد، کانادا 0.23 درصد و  آلمان 0.22 درصد به ترتیب در صدر کشورهای همزمان قرار دارند. میزان نرخ متوسط رشد فوتی روزانه ایران در آبان  0.11 درصد،  در آذر  0.06 درصد  و  در دی ماه به 0.03 درصد و کمترین میزان در طول سال گذشته رسیده است.

ج- بررسی وضعیت سایر کشورها از نظر بیماری

         دهقانی افزود: برخی مشخصات آماری کشورها با بیش از دو میلیون بیمار (31 کشور) تا پایان دی1400 در جدول 5 نشان داده شده است. میزان کل جمعیت بیماران جدید در دنیا در آذر  18 میلیون و 729 هزار نفر بود که در دی ماه با افزایش ناگهانی به بیش از سه برابر به 66 میلیون و 423 هزار نفر رسیده و به این ترتیب جمعیت کل بیماران در دنیا تا آخر دی ماه 1400 به بیش از 342 میلیون و 991 هزار نفر رسیده است. 

میزان کل جمعیت بیمار در ایران با افزایش 60 هزار نفر در دی به بیش از 6 میلیون و 236 هزار نفر رسیده و در میان این کشورها در جایگاه 12 قرار دارد. بر اساس این گزارش، ایران در دی ماه  با میزان متوسط رشد روزانه بیماری 0.04 درصد در انتهای جدول کشورها قرار دارد.

در دی ماه کشورهای استرالیا  با متوسط نرخ رشد روزانه 7.1 درصد، فرانسه با 1.97 درصد و ایتالیا با 1.85 درصد به ترتیب در جایگاه نخست کشورهای با  ببش از 2 میلیون بیمار  قرار داشته و تقریبا اکثر کشورهای اروپایی در نیمه اول جدول قرار دارند.

دهقانی گفت: آمار فوتی ایران که در آبان  4028 نفر، آذر 2211 نفر بود در دی ماه به 985 نفر کاهش یافت و بر این اساس تا پایان دی ماه آمار کل فوتی کشور به 132 هزار و 152 نفر رسیده است.

 نرخ متوسط رشد روزانه فوتی ایران که در آبان 0.11 درصد بود در آذر به 0.06 درصد و در دی ماه به 0.03 درصد کاهش یافته و همانطور که مشاهده می شود در انتهای جدول قرار گرفته است. لازم به ذکر است، میزان رشد متوسط فوتی روزانه کشورهای استرالیا 1 درصد، ویتنام 0.63 درصد و لهستان 0.39 درصد بوده که به ترتیب در جایگاه اول تا سوم کشورهای دنیا قرار دارند. میزان متوسط نرخ رشد فوتی دنیا که در آذر 0.14 بود با اندکی کاهش به 0.13 درصد در دی ماه رسیده است.

مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، جهت تسریع فرایند اطلاع رسانی در زمینه یافته های جدید علمی در مورد ویروس کووید-19 و کمک به پژوهشگران، سیاست‌گذاران حوزه سلامت و عموم مردم و نیز پاسخ دهی مطلوب به همه گیری جهانی، سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) را از ابتدای بروز بیماری راه اندازی کرده است. اطلاعات این پایگاه شامل جدیدترین مقالات علمی تمام متن منتشر شده و پیش چاپ و نیز آمار مربوط به وضعیت انتشار بیماری بر اساس نقشه جهانی از وضعیت همه‌گیری بیماری کووید-19 بوده و با جستجو در آن تازه ترین آمار مبتلایان، مرگ و میر، درمان‌شدگان و همچنین نسبت های ابتلا به جمعیت به تفکیک هر کشور و مقایسه بر اساس نمودار زمانی-مکانی قابل مشاهده است. آدرس وبگاه این سامانه https://maps.isc.ac/covid19/)) بوده که از طریق وبگاه اصلی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) https://www.isc.ac)) در دسترس می‌باشد. این سامانه همچنین به درخواست سازمان همکاری های اقتصادی کشورهای عضو دی هشت (D8) برای بهره برداری کشورهای عضو، در فروردین ماه 1399 با حضور نمایندگان کشورهای عضو این سازمان به دعوت مرکز بهداشت و حمایت اجتماعی سازمان D8 (D8-HSP) و نیز مرکز بهداشت جهانی (Chatham House) لندن به صورت ویدیوکنفرانس رونمایی و در وبگاه آن سازمان به آدرس (http://developing8.org/) قرار گرفت.

در حال حاضر حدود 18009 مدرک از آخرین یافته های علمی در خصوص ویروس کووید-19 در قالب مقاله تمام متن چاپ شده و پیش چاپ در این سامانه در دسترس محققان و پژوهشگران قرار دارد و البته این اطلاعات به طور روزانه به روز رسانی می‌شود. از این تعداد پژوهش، کشورهای آمریکا، چین و انگلیس به ترتیب با 2812، 2406 و 1224 مقاله بیشترین مشارکت علمی را در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در این حوزه داشته‌اند. سایر کشورها از جمله ایتالیا (1179 مدرک)، فرانسه (447 مدرک)، کانادا (439 مدرک)، هند (417 مدرک)، آلمان (412 مدرک) و استرالیا (335 مدرک) به ترتیب در جایگاه های چهارم الی نهم قرار دارند. ضمنا کشور ایران با 283 مقاله جایگاه دهم دنیا را در پژوهش و تحقیق و یافته‌های جدید در خصوص ویروس کووید-19 دارد. در این سامانه همچنین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های صادر شده توسط سازمان‌های معتبر دنیا از جمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حوزه بهداشت، سلامت و مقابله با شیوع بیماری  کووید –19  قرار دارد که می‌تواند مورد استفاده عموم قرار گیرد.